Page 36 - Fotovizyon Fotoğraf Dergisi - Ekim 2024 Sayısı
P. 36
36 FO T O VİZYON FO T O VİZYON 37
rakiplerini küçük düşürmek için sürekli gol kaçırılmasına yol açtığında, özellikle de Yukarıda isimlerini zikrettiğimiz büyük ustalar ve aynı düzeyde usta olduklarına
takımının mağlubiyetine neden olduğunda takımın tadı kaçtığı gibi, seyircinin de tadı kuşkumuz olmadığı halde isimlerini telaffuz etmekten imtina ettiğimiz ustalar, yapıp
kaçar. Halk tabiriyle böyle bir vaziyete ‘sulandırmak’ denir. Bu durumda söz konusu fut- etmelerini dozunda, yani kararında, abartmadan, sulandırmadan, dejenere etmeden
bolcu virtüöz olarak değil, kusurlarıyla ve/ya takıma verdiği zararla anılır. Ölçü kaçınca gerçekleştirdiler.
ve bu hal sürekli tekrar edince, yani doz aşınca dejenerasyon da kaçınılmazdır.
Sanat alanında abartı da olur, bozma da olur kuşkusuz. Ama bir neden üzere, her-
Madem spordan söz ettik, belleğimizden silinmeyen bazı sporcuları örnekleyelim.
hangi bir şeyi daha esaslı vurgulayabilmek veya daha etkili başka bir üslupla anlat-
Hatırlayan dostlar teslim edeceklerdir. Brezilyalı Pele, Arjantinli Maradona, Hollandalı
abilmek üzere öyle şeylere başvurulur. Ve onlar istisnadır. Oysa biz burada genel
Cruyff, eski Sovyetler Birliği’nden Blokhin (Ukraynalı) gibi isimlerin her biri futbol
ortalamadan söz ediyoruz.
virtüözüydü; Muhammed Ali Clay boks tarihinin en önemli virtüözüydü; Artistik buz
pateninde Denis Bilman unutulmaz bir virtüözdü, Polonyalı kadın cimnastikçi Nadia Soru şu: Virtüöz olmanız sizi sanatçı yapar mı? Zor bir soru. Olağanüstü performans
Comaneci pek çok insanın hafızasında kayıtlı duran büyük bir virtüözdü, Amerikalı gösteren bir dansçı düşünün. Ağlayınca sizi de ağlatan, gülünce sizi de güldüren
kadın atlet Griffith Joyner da unutulmaz virtüözler arasında yerini almıştır kuşkusuz. ve hayatın içindeymiş hissiyle size kendisini izleten bir oyuncu düşünün. Bir piyano
Ve son yılların efsane atleti Jamaikalı Usain Bolt belki atletizm tarihinin en önemli virtüözü düşünün. Mükemmel çello veya keman icra edebilen bir insanı düşünün.
virtüözleri arasına girmiştir. Sporun her dalı için virtüöz mertebesinde olduğu söylene- Sanatçı olup olmadıkları konusunda ne söyleyeceğiz? Sanatın tam da göbeğinde
bilecek daha pek çok isim var. Fakat örnekleri çoğaltmanın bir anlamı yok, söylem- bir yaşam onlarınki. Müzisyen, bir başkasının bestesini icra etmektedir; dansçı,
eye çalıştığımız şeyin nasıl bir yere (mevkiye) tekabül ettiğini izah edebilmek için bu başkasının tasarlayıp yönettiği hareketleri sahnelemektedir; oyuncu, başkasının
örneklerin yeterlidir sanıyoruz. kaleme aldığı senaryoyu bir yönetmenin arzu ettiği şekilde oynamaktadır. Bazıları
beklentiyi karşılamazken, bazıları beklentiyi aşar. Hatta bazıları o denli güçlüdür ki
Şimdi dönelim sulandırma meselesine, dejenerasyona: Fotografta böylesi aşırılaşmış,
beklentiyi aşmakla birlikte inisiyatif alıp ekstra katkı verir. Onlar için ne söyleyeceğiz?
dozu kaçmış süslemelere oldukça sık rastlamıyor muyuz? Sık rastlıyoruz ne yazık ki.
Dahası var. Bazı kimseler hem yazar, hem yönetir, hem de oynarlar. Onlar için ne
Küçük farklarla hepsi birbirinin kopyası, neredeyse aynısı olan aşırı süslü fotoğraflar
söyleyeceğiz? Meseleye böyle bakınca soru giderek daha zor bir hal alıyor.
amatör kulvarda ödül, madalya, unvan kazandırır ama sanatçı yapar mı? Bu parlak
atmosfer fotografçıyı esir alıp bağımlı kıldığında, ortamın ürettiği hoşa giden, gönül Hatırlatmakta fayda var. Ne Tolstoy, Dostoyevski, Dickens, Zola, Gothe, Kafka,
okşayan şeyler acaba onu sanat ortamından uzaklaştırır mı? Belli konularda uzun Nazım, Lorca ve eşdeğerleri; Ne Beethoven, Chopin, Tchaikovsky ve eşdeğerleri;
soluklu çalışmalar yapıp sonuçlarını albüm haline getirmek fotografçıyı sanat ortamına Ne Eisenstein, Kurosawa, imamuro, Tarkowski ve eşdeğerleri düzeyinde bir sanat
yaklaştırmaz mı? Fotografçı ne yaparsa sanat ortamında kendisine mümtaz bir yer insanı olmaktır burada sözünü ettiğimiz. Man Ray düzeyinde fotografçı olmaktan da
edinir? Çok basit ama kıymetli sorulardır bunlar. Amatör kulvarda fotoğrafa emek söz etmiyoruz burada. Virtüöz olmak başka bir şey. Bir insan hem eser inşa eder,
veren dostların böyle soruları dikkate almasında yarar var. hem de virtüöz olabilir mi? Elbette olabilir. Chaplin çok önemli örneklerden biridir.
Fotovizyon Fotoğraf Dergisi | EKİM 2024 Fotovizyon Fotoğraf Dergisi | EKİM 2024
